Juryrapport In posities

Regie: Peter Zwaard
Auteur: Peter Aten
Gezien: in mei in Theater de Vaillant

STUKKEUZE
“In Posities” van de Nederlandse auteur Peter Aten is de keuze van Toneelgroep Venster.
Hugo, getrouwd met de veel jongere Letty, is een succesvolle zakenman die hoopt promotie te maken. Het stel is uitgenodigd voor een diner bij Liedewij en Otto, Hugo’s baas. Omdat Hugo wil dat zijn vrouw passend gekleed is, neemt hij haar mee naar een boetiek. Daar hoort hij tot zijn schrik dat Letty zwanger is en abortus niet meer mogelijk is. Het stuk is opgedeeld in twee bedrijven en we zien gelijktijdig gebeurtenissen die een aantal maanden uit elkaar liggen. Het stuk kenmerkt zich door scherpe dialogen en duidelijke karakterschetsen, door de parallelliteit overheerst, zeker voor de pauze, een bizarre werkelijkheid. Een werkelijkheid waarin de spelers van Venster zich bewegen als vissen in het water. Met veel enthousiasme en humor spelen ze dit verhaal.

REGIE
Regisseur Peter Zwaard kiest voor helderheid. In een strakke vormgeving laat hij zijn spelers dit verhaal ten tonele brengen. De spelers weten elk moment wat ze doen, wat hun focus is en zoeken naar een scherpe timing die ook vaak lukt. Zo komt er veel vaart in de voorstelling. Door de heldere keuzes, ook qua plaatsing in de ruimte, kunnen de spelers goed met de verschillende tijds- en locatiewisselingen omgaan en weten deze ook overtuigend over te brengen aan het publiek. Het spel is realistisch, de dramatische ontwikkelingen van de handelingen binnen het stuk verrassend.
Peter Zwaard is er in geslaagd om een lichtvoetige komedie neer te zetten zonder dat deze plat wordt.

VORMGEVING
Een strikte tweedeling overheerst de ruimte. Het stuk speelt zich op de linker helft van het podium af in een chique boetiek en in het huis van Otto en Liedewij, op de rechter helft vinden de scènes in de boetiek voor positiekleding en in het huis van Letty en Hugo plaats.
Beide toneelhelften worden naar achteren besloten met een doorgaande muur die twee uitsparingen heeft met gordijnen. Deze nemen verschillende functies in, in de scènes van de winkels dienen zij als pashok, en in de scènes in een huis suggereren ze de gang naar een andere kamer.
Een rigide keuze die de mogelijkheden voor de mise-en-scene zeer beperkt. Hierdoor dreigt het gevaar dat beelden op elkaar lijken, dat er een niet-gewilde eentonigheid qua beeld zou kunnen optreden. Echter, zeker in het eerste bedrijf lukt het Peter Zwaard deze keuze levendig te houden en juist zijn acteurs met deze vormkeuze te steunen.

SPEL ALGEMEEN
In Posities is een stuk met treffende dialogen. De spelers waren in staat hun personages helder en met overtuiging neer te zetten. Ze waren zich niet alleen bewust van hun eigen rollen maar konden zich ook verhouden tot het stuk en hun medespelers. Over het algemeen werd er goed samengespeeld. De personages zijn meer dan sjablonen uit een komedie en dat hebben de spelers goed begrepen. Niet altijd waren ze in staat om daarmee te spelen en hun rol van vlees en bloed te maken maar vaak wel. Het niveau en de ervaring van de acteurs waren natuurlijk ook verschillend.

Spel individueel
Loes Bleijenga – Otto’s vrouw Liedewij
Dit personage is een alcoholiste, ze drinkt stiekem. Loes wist deze verslaving goed neer te zetten en speelde met een mooie timing (die in een komedie extra belangrijk is). Dat haar huwelijk slecht was kwam goed over het voetlicht. Ze kan goed samenspelen maar er waren kleine momenten dat ze ‘los ging’. Dan dreigde ze haar tegenspeler uit het oog te verliezen. De scènes waarin ze met een denkbeeldig personage in de weer was, zoals met haar blaffende hond of telefonerend met haar zoon werkten goed en waren grappig.

Astrid Wierenga – Fleur/Tita
Astrid zette de harde onverschilligheid van de verkoopster in de boetiek treffend neer. Ze begreep het type en kon er op een overtuigende manier vorm aan geven.
Het lukte haar om de humor van deze rol over te brengen zonder dat het spel plat werd.

Patty de Braal – Suus moeder van Letty
De moeder van Letty maakt in het stuk een aantal grote emotionele momenten mee. Niet altijd lukte het Patty om deze geloofwaardig te spelen. Voorbeeld hiervan is haar paniek toen haar dochter Letty in de paskamer lag te bevallen. Hier had de regisseur meer hulp moeten bieden om de timing sluitend te krijgen. Niettemin heeft ze de rol heel stevig gespeeld met zowel gevoel voor humor als voor tragiek. De jury heeft genoten van deze dwingende en toch machteloze moeder.

Yvonne van Schendel – Letty
Yvonne heeft zich met veel overgave in de rol ingeleefd en wist deze in de meeste situaties geloofwaardig te spelen. Een mooi moment is de bevallingscène, als zij – uit zicht van het publiek – ligt te schreeuwen van de pijn geloven we haar helemaal. Zowel de relatie tot haar man als ook tot haar moeder waren invoelbaar en begrijpelijk voor het publiek. Ze had nog meer kunnen zoeken naar de waarachtigheid van de emoties van Letty. Dat had haar rol net iets meer gelaagdheid gegeven.

Débora Campello – Lotje/Merel
Vol overgave speelt Débora de ijdele en achterbakse assistente van Hugo. Débora had duidelijk plezier in haar spel. Als assistente met een stiekeme verhouding was ze wel geloofwaardig in haar reacties op het gedrag van haar lover maar met net iets meer schaamteloosheid en energie had ze haar nog spannender kunnen maken.
De rol als de verkoopster speelde zij overtuigend. Ze vond de juiste toon in spel en fysiek om een personage te spelen wat volledig gefixeerd is op het uiterlijk en alleen handelt vanuit wat goed is voor de zaak.

Marinus Geradts – Otto
Marinus speelde de zelfingenomen baas van de zaak. De ruzies met zijn vrouw overtuigden en waren geloofwaardig. Marinus had voldoende focus en heeft zijn motoriek goed onder controle. Hij zette echt een man met veel geld en huiselijke problemen neer. Mooi om te zien was het plezier dat hij bij het spelen van deze rol had.

Ronald Tellekamp – Hugo
Zeer overtuigend weet Ronald Hugo vorm te geven, de foute zakenman die naar macht en status streeft. Vleiend naar de jonge verkoopster in de winkel, kruiperig naar zijn baas toe, vrouwonvriendelijk naar zijn vriendin en schoonmoeder, kortom, Ronald wist zijn relaties in het stuk met de juiste timing en een portie humor te spelen. De ijdelheid van het personage zette hij ook fysiek goed neer.

ALGEMENE INDRUK
In Posities was een stuk dat paste bij de spelers, in een heldere regie van Peter Zwaard. De regisseur wist er werkelijk een komedie met een zwart randje van te maken. Het spelplezier was duidelijk aanwezig en alle spelers wisten met de timing zo om te gaan dat het daadwerkelijk een vermakelijke voorstelling werd.